مقدمه: آینزاتس‌گروپن

مقدمه: آینزاتس‌گروپن (Einsatzgruppen) چه کسانی بودند؟

آینزاتس‌گروپن (گروه‌های ویژه) چهار واحد شبه نظامی متحرک بودند که بعد از حمله ۲۱ ژوئن ۱۹۴۱ آلمان به شوروی، ارتش آلمان نازی (Wehrmacht) را در شوروی و قلمروهایش همراهی می‌کردند. وظیفه آنها اعدام مقامات حزب کمونیست، یهودیان و چریک‌ها بود. بسیاری از قربانیان اولیه آینزاتس‌گروپن مردان یهودی بودند زیرا آلمانی‌ها اعتقاد داشتند که کمونیسم یک پدیده یهودی است. طبق این منطق، همه مردان یهودی عاملان کمونیست بودند. ظرف چند هفته، احتمالا به دستور کلامی صادره از برلین، تیرباران زنان و کودکان یهودی آغاز شد.

آینزاتس‌گروپن چگونه سازماندهی می‌شدند؟

چهار واحد آینزاتس‌گروپن اصلی A‏، B‏، C و D وجود داشتند. رانندگان کامیون، متصدیان رادیو، مدیران، مترجمین شفاهی و دیگر پرسنل از اعضای فعال هر آینزاتس‌گروپن حمایت می‌کردند. هر آینزاتس‌گروپن به واحدهای فرعی به نام Einsatzkommandos یا Sonderkommandos تقسیم شدند. در صورت لزوم، این واحدها به واحدهای کوچک‌تر در این زمینه (Teilkommandos) نیز تقسیم می‌شدند.

• Einsatzgruppe A مربوط به گروه ارتش شمالی و دارای ۹۹۰ عضو بود. این واحد مأمور کشورهای حوزه بالتیک (لیتوانی، لتونی و استونی) بود.فرمانده آن دکتر فرانتس والتر اشتالکر (Franz Walter Stahlecker) بود؛ بعدها، هاینتس یوست (Heinz Jost) فرمانده شد. این واحد به دو Sonderkommandos (۱a و ۱b) و دو Einsatzkommandos (۲ و ۳) تقسیم شد.
• Einsatzgruppe B مربوط به گروه ارتش مرکزی و دارای ۶۶۵ سرباز بود. این واحد مأمور منطقه بلاروس بود. فرمانده آن آرتور نِبه (Arthur Nebe) بود که بعداً اریش ناومن ( Erich Naumann) فرمانده شد. این واحد به سه Sonderkommandos (۷a‏، ۷b و ۷c) و دو Einsatzkommandos (۸ و ۹) تقسیم می‌شد. Einsatzgruppe B همچنین یک واحد ویژه به نام Vorkommando Moskau داشت، که فرمانده اول آن فرانتس زیکس (Franz Six) و سپس والدیمار کلینگهوفر (Waldemar Klingelhöfer) بود.
• Einsatzgruppe C به گروه ارتش جنوب مربوط بود و دارای ۷۰۰ سرباز بود. این واحد مأمور شمال و مرکز اوکراین بود. فرمانده آن دکتر اتو راش (Otto Rasch) و سپس مکس توماس (Max Thomas) بود. این واحد به چهار Einsatzkommandos (۴a‏، ۴b‏، ۵ و ۶) تقسیم می‌شد.
• Einsatzgruppe D به ارتش ۱۱۹ مربوط بود و دارای ۴۰۰ تا ۵۰۰ سرباز بود. این واحد مأمور مولداوی، جنوب اوکراین،‌ کریمه و قفقاز شمالی (طی ۱۹۴۲) بود. فرمانده آن اوتو اوهلندورف (اOtto Ohlendorf) بود که بعد والتر بیرکامپ (Walther Bierkamp) فرمانده شد. این واحد پنج Einsatzkommandos (۱۰a‏، ۱۰b‏، ۱۱a‏، ۱۱b و ۱۲) داشت.

دستورات آینزاتس‌گروپن مستقیم از طرف هاینریش هیملر، Reichsführer SS (فرمانده گردان شوتزشتافل)، از طریق راینهارد هایدریش، معاون هیملر صادر می‌شد. [۱]ارتش آلمان نازی (به طور کتبی) توافق کرد که آینزاتس‌گروپن در مناطق خط مقدم تحت فرمان آنها باشد و ارتش تدارکات لجیستسکی لازم: وظایف ویژه» آنها را تأمین کند.

سه رهبر ارشد شوتزشتافل و پلیس (HSSPL ) یعنی هانس پروتسمن (Hans Prutzmann)، اریش فون دِم باخ-زِلِوسکی (Erich von dem Bach-Zelewski)، فریدریش یکلن (Friedrich Jecklen) مسئول بخش‌های زیادی از قلمروهای تحت اشغال شوروی بودند. آنها به هیملر گزارش می‌دادند و فعالیت‌های آینزاتس‌گروپن را در منطقه تعیین شده هماهنگ می‌کردند. آنها رؤسای مستقیم آینزاتس‌گروپن نبودند بلکه در منطقه تعیین شده از آنها کمک گرفته می‌شد.[۲]

هر چهار آینزاتس‌گروپن از مردم محلی برای انجام کارآمد کشتار جمعی استفاده گسترده‌ای می‌کردند. در اولین روزهای جنگ در جبهه شرقی، آنها مردم محلی در لیتوانی، لتونی، اوکراین و بلاروس را برانگیختند تا ۶۰ کشتار وحشیانه انجام دهند. آنها حداقل ۱۰,۰۰۰ یهودی (و شاید هم ۲۴,۰۰۰ یهودی) را قتل‌عام کردند. [۳]

وقتی اشتیاق «خودجوش» به «خود تطهیری» پایان یافت (یعنی قتل یهودیان محلی در کشتارها)، آینزاتس‌گروپن صدها هزار داوطلب محلی را در واحدهای رسمی سازماندهی کرد. این واحد‌ها به عنوان «مأموران اعدام داوطلب» به نازی‌ها کمک می‌کردند. [۴] داوطلبین محلی تحت نظارت آینزاتس‌گروپن به طور فعال اعدام هم انجام می‌دادند. [۵]

به علاوه، رهبران ارشد اس.اس و پلیس (HSSPL) واحدهای پلیس آلمانی تحت کنترل مستقیم خود داشتند که یهودیان را به فرمان آنها اعدام می‌کردند. این گردان‌های پلیس هم برای کمک به آینزاتس‌گروپن در خدمت بودند. ارتش آلمان نازی در قتل مستقیم برخی یهودیان هم نقش داشت.

چه تعداد یهودی به دست آینزاتس‌گروپن به قتل رسیدند؟

هر چند که این تعداد دقیق هیچ‌گاه معلوم نخواهد شد، اما طبق مدارک خود آنها آینزاتس‌گروپن حداقل ۱,۱۵۰,۰۰۰ نفر را به قتل رساندند. همه نه، اما بیشتر آنها یهودی بودند. بیشتر قربانیان با اصابت گلوله کشته شدند، اما برخی هم در واگن‌های گاز و قتل‌عام گروهی کشته شدند. درست است که در اصل مردم محلی بودند که کشتار را انجام می‌دادند، اما بیشتر کشتارها به دست آینزاتس‌گروپن انجام می‌شد.

مهم است بدانیم که آینزاتس‌گروپن مستقیماً مسئول همه قتل‌عام‌ها در شرق نبود. این واقعیت، تعداد کل یهودیان کشته شده را نسبت به تعداد ثبت شده ۱,۱۵۰,۰۰۰ افزایش می‌دهد. صرفنظر از اعدام مستقیم، بسیاری از یهودیان به علت اسکان داده شدن در محلات خاص، بیماری و کار زیاد یا محرومیت می‌مردند. در نهایت، تعداد کل یهودیانی که در شرق به قتل رسیدند به رقم ۲,۵۰۰,۰۰۰ نزدیک‌تر است. آینزاتس‌گروپن فقط یک بخش از ماشین کشتار موثر نازی‌ها بود. اما، آینزاتس‌گروپن و همدستان آنها مسئول قتل‌عام حدود یک سوم تا نصف تعداد یهودیان کشته شده بودند.

یادداشت‌ها

[۱] بعد از مرگ هایدریش در سال ۱۹۴۲، ارنست کالتنبرونر (Ernst Kaltenbrunner) وظایف خود شامل نظارت بر چهار آینزاتس‌گروپن را به عهده گرفت.

[۲] برای بحث کامل در مورد نیروهای موجود برای کشتار یهودیان در شرق و سازمان آنها نوشته رائول هیلبرگ، قتل‌عام یهودیان اروپا، جلد ۱ (هولمز و می‌یر، ۱۹۸۵)، صفحات ۲۷۳-۲۹۰ و یتزاک آراد بنام هولوکاست در اتحاد جماهیر شوروی (انتشارات دانشگاه نبراسکا و یاد واشم، ۲۰۰۹)،‏ صفحات ۵۱-۶۲.

[۳] پیتر لانگریچ، ‌هولوکاست: شکنجه و قتل‌عام یهودیان توسط نازی‌ها (انتشارات دانشگاه آکسفورد، ‌۲۰۱۰)، صفحه ۱۹۵.

[۴] پیتر لانگریچ، هولوکاست: شکنجه و قتل‌عام یهودیان توسط نازی‌ها (انتشارات دانشگاه آکسفورد، ‌۲۰۱۰)، صفحه ۲۳۹.

[۵] پیتر لانگریچ، هولوکاست: شکنجه و قتل‌عام یهودیان توسط نازی‌ها (انتشارات دانشگاه آکسفورد، ‌۲۰۱۰)، صفحه ۲۳۹، ۲۴۰.