عملیات راینهارد: اطلاعات ما درباره اردوگاه‌های مرگ عملیات راینهارد از کجا به دست آمده است

اطلاعات ما درباره اردوگاه‌های مرگ عملیات راینهارد در تربلینکا، بلزک و سوبیبور از کجا به دست آمده است؟

تربلینکا، بلزک و سوبیبور در طول جنگ:

ظرف یک ماه پس از افتتاح بلزک (نوامبر ۱۹۴۱)، اولین اردوگاه مرگ ساخته شد و گزارشات زیرزمینی در لهستان به تدریج واصل گردید. از همه مهم‌تر، در این گزارش‌ها قید شده بود تعداد کثیری از یهودیان به اردوگاه وارد شده اما از آن خارج نمی‌شوند. پس از اینکه نازی‌ها اردوگاه‌های مرگ تربلینکا و سوبیبور را دایر کردند بلافاصله گزارشات مشابهی در مورد آنها واصل گردید. این اطلاعات به محله‌های یهودی‌نشین رسیده و در سال ۱۹۴۲ یان کارسکی (Jan Karski) عنصر مبارز لهستانی اطلاعاتی را در مورد این اردوگاه‌های مرگ به متحدین غربی ارائه نمود. شایعات فراوانی در مورد روش قتل پخش شد. مطبوعات زمان جنگ در خارج از حوزه اشغالی نازی‌ها در اروپا برخی از این گزارش‌ها را چاپ کردند. از آنجاییکه بسیاری از گزارش‌های زمان جنگ فاقد اطلاعات موثق بودند شایعات کذب یا ثابت نشده به طور وسیع پخش می‌شد. اطلاعات دقیق در مورد اردوگاه‌های مرگ به علت تلاش نازی‌ها برای مخفی نگاه داشتن جرایم خود غیر قابل استناد بود. به همین نحو، توزیع اطلاعات زیرزمینی در حین جنگ بسیار خطرناک بود.

دادگاه‌های پس از جنگ:

بر خلاف سایر اردوگاه‌ها، پرسنل عملیات راینهارد [به آلمانی Aktion Reinhard] (تربلینکا، بلزک و سوبیبور) به تدریج بازداشت و به میز محاکمه کشانده می‌شدند. وقتی نازی‌ها در سال ۱۹۴۳ این اردوگاه‌ها را تعطیل کردند پرسنل آنها متفرق شده و به مشاغل دیگری گماشته شدند. برخی از آنها قبل از جنگ فوت کردند؛ سایر آنها هویت جعلی کسب نموده و به سایر کشورها گریختند. در سال‌های ۱۹۵۰-۱۹۴۸ برخی از افسران شوتزشتافل که در این اردوگاه‌ها خدمت کرده بودند دستگیر و محاکمه شدند. برخی از محافظین اوکراینی نیز در سال‌های ۱۹۴۴ و ۱۹۴۵ بازداشت و مورد بازجویی قرار گرفتند اما شهادت آنها تا چند دهه بعد به دست غربی‌ها نرسید.

آلمان غربی در دهه ۶۰ میلادی مجموعه تحقیقاتی را در مورد اردوگاه‌های عملیات راینهارد آغاز کرد. آلمان غربی تعدادی از محافظین شوتزشتافل و اوکراینی که در هر یک از این اردوگاه‌ها خدمت کرده بودند را دستگیر کرد. دادگاه آدولف ایشمن در اسرائیل در اوایل دهه ۶۰ میلادی توجهات زیادی را به اردوگاه‌های مرگ عملیات راینهارد جلب کرد. چندین بازمانده تربلینکا و سوبیبور در دادگاه ایشمن شهادت دادند. توجه عموم مردم به این اردوگاه‌ها کاسته نشده و تا به امروز تلاش مستمر برای تحت پیگرد قرار دادن محافظین و پرسنل مزبور صورت گرفته است.برای مثال، ایوان دمیانیوک (Ivan Demjanjuk) که به ایالات متحده مهاجرت کرده بود در سال ۱۹۸۶ متهم شد که وی همان «ایوان مخوف» (Ivan the Terrible) است. «ایوان مخوف» یکی از محافظین اوکراینی بود که در اردوگاه تربلینکا قساوت شدیدی داشت. دمیانیوک به اسرائیل دیپورت شد و در سال ۱۹۸۷ در آنجا محاکمه گردید. دادگاه اسرائیل او را متهم و به اعدام محکوم کرد اما پس از پیدا شدن مدارک جدید که نشان می‌داد دمیانیوک در سوبیبور بوده است نه تربلینکا این حکم با درخواست استیناف لغو گردید. وی در سال ۲۰۱۰ مجدداً به خاطر نقش داشتن در سوبیبور محاکمه شد. او در ماه مه سال ۲۰۱۱ محکوم شد.

تحقیقات از آن زمان:

مجموعه‌ای از تحقیقات رسمی پیرامون هر سه اردوگاه مرگ عملیات راینهارد انجام شده است که بدین شرح می‌باشند:

بلزک 

از سال ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ آندری کولا، باستان‌شناس، بررسی‌های جامعی را در اراضی بلزک انجام داده است. او با حفر سوراخ‌هایی به فواصل ۲۵ فوت موقعیت دقیق گورهای دسته‌جمعی را یافت. هدف کولا حفر گورها نبود بلکه می‌خواست موقعیت و ابعاد آنها را ترسیم کند تا مراجع بتوانند هنگام ساخت یادمان‌های جدید برای قربانیان از آن زمین اجتناب نمایند. کولا همچنین حفاری‌هایی را در محل ساختمان‌های اردوگاه انجام داد.